Obowiązek szkolny – o czym powinni pamiętać rodzice?

Zacznijmy od tego, że pojęcie „obowiązku szkolnego” zostało zawarte już w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. w art. 70 ust. 1 , który stanowi że „Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa zaś szczegółowy sposób wykonywania obowiązku szkolnego reguluje ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (dalej pr. ośw.).

Kogo dotyczy obowiązek szkolny?
Zgodnie z art. 35 ust. 2 pr. ośw. „Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia.” Przepis art. 36. ust. 1. pr. ośw. umożliwia rozpoczęcie nauki w szkole podstawowej przez dziecko, które w danym roku kalendarzowym kończy 6 lat a rodzice złożą w tym zakresie stosowny wniosek do dyrektora szkoły podstawowej. Również na wniosek rodziców dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie, której dziecko mieszka odracza rozpoczęcie spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego o jeden rok szkolny, po przedstawieniu przez rodziców opinii, z której wynika potrzeba odroczenia spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego w danym roku szkolnym, wydaną przez publiczną lub niepubliczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną (art. 36 ust. 4 pr. ośw.). Dziecko, któremu odroczono rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego musi kontynuować przygotowanie przedszkolne (art. 36 ust. 7 pr. ośw.).

Gdzie i w jaki sposób realizujemy obowiązek szkolny?
Obowiązek szkolny można realizować zarówno w szkole podstawowej publicznej, jak i niepublicznej (art. 36 ust. 9 pr. ośw.) ale równie obowiązek szkolny może być spełniany przez:
1) uczęszczanie odpowiednio do przedszkola lub szkoły za granicą, w tym na podstawie umów międzynarodowych lub porozumień o współpracy bezpośredniej zawieranych przez szkoły, jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej lub w ramach programów edukacyjnych Unii Europejskiej; (art. 36 ust. 10 pkt. 1 pr. ośw.);
2) uczęszczanie odpowiednio do przedszkola lub szkoły za granicą przy przedstawicielstwie dyplomatycznym innego państwa w Polsce (art. 36 ust. 10 pkt. 1 pr. ośw.);
3) udział dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych, organizowanych zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (art. 36 ust. 17 pr. ośw.);
4) naukę poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym w szkole podstawowej lub inną formą wychowania przedszkolnego i obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą (art. 37 ust. 1 pr. ośw – tzw. edukacja domowa).

Obowiązki rodziców/opiekunów
Z obowiązkiem szkolnym dzieci wiążą się obowiązki rodziców wynikające z art. 40 pr. ośw. tj. zgłoszenie dziecka do szkoły, zapewnienie regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia i zapewnienie warunków do nauki. Rodzice zobowiązani są także do informowania dyrektora szkoły podstawowej o spełnianiu obowiązku szkolnego poza szkołą (art. 40 ust. 1 pkt. 4 pr. ośw.).

Kontrola spełniania obowiązku szkolnego
Kontrolą spełniania obowiązku szkolnego zajmują się gminy i dyrektorzy szkół. Gmina kontroluje spełnianie obowiązku nauki przez dzieci zamieszkałe na terenie tej gminy, w tym prowadzi ewidencję spełniania obowiązku nauki. Ewidencję tę prowadzi na podstawie danych z ewidencji ludności, o której mowa w ustawie z 24.09.2010 r. o ewidencji ludności ale dane w niej zgromadzone powinny być weryfikowane w oparciu o informacje przekazane przez szkoły (art. 36 ust. 15 pr. ośw.) oraz rodziców dzieci podlegających obowiązkowi nauki (art. 40 ust. 2 pr. ośw.).

Nierealizowanie obowiązku
O niespełnianiu/nierealizowaniu obowiązku szkolnego mówimy gdy dziecko w okresie jednego miesiąca ma co najmniej 50 proc. nieusprawiedliwionych nieobecności w szkole. W takiej sytuacji, w pierwszej kolejności wychowawca a później pedagog szkolny próbują wyjaśnić z rodzicami przyczyny nieobecności dziecka w szkole. Gdy rozmowy nie przynoszą rezultatu, lub rodzice nie podejmują żadnych działań w celu poprawy sytuacji, dyrektor szkoły wysyła do rodziców upomnienie, a następnie jeśli nie następuje poprawa, kieruje wniosek o wszczęcie egzekucji administracyjnej do organu egzekucyjnego, jakim jest gmina.

Zgodnie z art. 121 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji na rodziców może być nałożona kara grzywny w celu przymuszenia wykonania obowiązku kilka razy w tej samej lub wyższej kwocie. Wysokość każdorazowej grzywny nie może przekraczać 5 000 zł. Szkoła lub gmina, w przypadku gdy rodzice lub opiekun nieletniego uchylają się od wykonania obowiązków, mogą również zawiadomić sąd rodzinny, który zajmie się sprawą na podstawie przepisów ustawy Kodeks Rodzinny i opiekuńczy lub ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.