Zmiany w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej w myśl nowym przepisów Tarczy 3.0

Na stronach sejmowych pojawiły się nowe przepisy Tarczy antykryzysowej 3.0. Jeden z zapisów nowelizuje treść ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, a celem zmiany jest rozszerzenie pomocy o przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniających innych osób w ciągu ostatniego roku. 

W myśl art. 29 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 2020 r. poz. 875), znowelizowano ustawę z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2019 r. poz. 294). Najważniejszy cel wprowadzonych regulacji to przeciwdziałanie negatywnym skutkom gospodarczym i społecznym wynikających z trwającej pandemii koronawirusa. Od dnia 16 maja 2020 r. wprowadzono istotne zmiany dotyczące poszerzenia kręgu beneficjentów, a także rozszerzenia katalogu spraw.

Dotychczasowy zakres nieodpłatnej pomoc prawnej został poszerzony o sprawy związane z prowadzeniem jednoosobowej działalności gospodarczej przez osoby fizyczne, które nie zatrudniały innych osób w ciągu ostatniego roku. Warto dodać, że wcześniejsze regulacje ograniczały pomoc dotyczącą działalności gospodarczej do kwestii związanych z przygotowaniem działań niezbędnych do jej uruchomienia.

Bez wątpienia powyższe rozszerzenie wynika z nowych wyznań pojawiających się w dobie pandemii. Spadek obrotów w firmach w okresie wprowadzonego przestoju ekonomicznego, obniżenie wymiaru czasu pracy z powodu COVID-19 to tylko niektóre z problemów, z którymi musi zmierzyć się przedsiębiorca. W obecnej sytuacji osoba samozatrudniona często nie ma możliwości opłacenia profesjonalnego doradcy i stoi w obliczu konieczności zawieszenia lub zamknięcia działalności. Nieodpłatna pomoc prawna tworzy więc możliwość uzyskania wsparcia prawnego, które jest niezbędne do odnalezienia się w tej trudnej sytuacji.

Kolejna zmiana dotyczy art. 4 ust. 2 powyższej ustawy i odnosi się do osób, które chciałyby skorzystać z nieodpłatnej pomocy prawnej. Mają one obowiązek złożenia pisemnego oświadczenia o braku możliwości ponoszenia kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Jednak w przypadku osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, występuje dodatkowy obowiązek złożenia oświadczenia o niezatrudnianiu innych osób w ciągu ostatniego roku. Takie oświadczenia składane są pisemnie osobie udzielającej nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącej nieodpłatne poradnictwo obywatelskie.

Warto pamiętać, że w przypadku obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii albo wprowadzenia stanu nadzwyczajnego, tego typu pomoc może odbywać się za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość oraz poza lokalem punktu (pomoc udzielana jest zdalnie z wykorzystaniem telefonu, e-maila, komunikatora internetowego). W takiej sytuacji, ze względów bezpieczeństwa, nie jest wymagane złożenie przez osobę korzystającą z pomocy oświadczenia o niemożności poniesienia kosztów odpłatnej pomocy prawnej oraz oświadczenia o niezatrudnianiu innych osób w ciągu ostatniego roku (dotyczy osób prowadzących jednoosobowo działalność gospodarczą).

Ustawodawca wprowadził również możliwość skorzystania z usług nieodpłatnej mediacji w formie pomocy świadczonej poza punktem lub za pośrednictwem środków porozumienia się na odległość. Dotyczy to osób ze znaczną niepełnosprawnością ruchową, które nie mogą stawić się w punkcie osobiście, a także osób, o których jest mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się.