Obowiązki właściciela psa w bloku i parku

Posiadanie psa wiąże się z obowiązkami, jakie prawo oraz zwyczaje nakładają na właściciela takiego czworonoga. Z ich treścią można się zapoznać w przeróżny sposób, a ten artykuł z pewnością Wam to ułatwi. Warto je znać i respektować, aby nie przysporzyć sobie oraz innym niepotrzebnych problemów, czy konfliktów.

Pod pojęciem prawa należy rozumieć m.in. Ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt, Kodeks Wykroczeń, Kodeks Karny, Kodeks cywilny, podobnie jak przepisy prawa miejscowego - uchwały właściwych organów regulujące sposób użytkowania parków, czy miejsc ogólnodostępnych. Podstawową zasadą jest to, że za zachowanie psa odpowiada jego właściciel, względnie posiadacz, który się nim zajmuje. Niezwykle rzadko bowiem bywa tak, by pies wywołał szkodę z własnego popędu, czy instynktu. Szkoda, to pojęcie, jakie możemy spotkać w prawie karnym i cywilnym. By nie doszło do wyrządzenia szkody przez psa oraz by nie narazić się na odpowiedzialność karną, czy też cywilną, warto pamiętać, że szkody z reguły wynikają z błędów popełnianych przez ludzi. Przykładowo: w następstwie chowania psa w nieodpowiednich warunkach, niedopilnowania, w następstwie nieprzestrzegania obowiązku jego szczepienia, braku stosownej dyscypliny i niekiedy niezbędnego dla psa szkolenia lub przebywania w domu bez stosownego zezwolenia, gdy należy do grupy psów rasy agresywnej. Każdy właściciel psa (zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt), powinien zapewnić mu odpowiednie warunki, m.in.:
- pomieszczenia powinny być odpowiednio dostosowane,
- należy chronić psy przed zimnem, upałem, opadami atmosferycznymi,
- pies powinien mieć dostęp do światła dziennego oraz swobodę
- właściciel musi zapewnić psu karmę oraz stały dostęp do wody,
- pies powinien mieć swoje legowisko, miskę, szelki, smycz oraz adresówkę.

Psa należy traktować dobrze i stosownie, bo staje się przyjacielem, domownikiem, czy członkiem rodziny, w której mieszka, czy okresowo przebywa. Należy zapewnić psu odpowiednią opiekę weterynaryjną w razie choroby, a także pamiętać o regularnych szczepieniach ochronnych i przeciw wściekliźnie, odrobaczaniu - wszystkie zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii. Szczepienie czworonoga powinno nastąpić najdalej 30 dni po ukończeniu przez psa 3 miesiąca życia i powtarzane każdego roku. Niedopełnienie obowiązku szczepienia psa jest zagrożone grzywną, a nawet karą aresztu lub ograniczenia wolności.

Odpowiednie pilnowanie swoich czworonogów – w domu i w parku lub pod blokiem.
Przepisy nakładają na właściciela psa obowiązek należytej kontroli zachowania swojego psa, zarówno w domu, jak i w miejscach ogólnodostępnych, np. podczas spaceru. Właściciel nie może dopuszczać do sytuacji głośnego szczekania psa w domu o każdej porze - postrzeganego jako uciążliwego dla innych współdomowników i sąsiadów. O ile okazjonalne szczekanie psa w ciągu dnia, czy nocy raczej nie przysporzy właścicielowi problemów, to jednak długie i głośne szczekanie, zwłaszcza w porze obowiązującej ciszy nocnej w bloku, może być potraktowane jako wykroczenie, za co grozi kara. Właściciel nie może dopuścić do pogryzienia ludzi, czy zniszczenia cudzej rzeczy w domu. Aby nie doszło do szkody, wiążącej się co do zasady z obowiązkiem jej naprawienia w całości czy części, a nie rzadko także potrzebą stosownego zadośćuczynienia, warto zapamiętać o możliwości wyrażenia swojej woli przeproszenia poszkodowanego w ramach dostosowania się nawet do dobrych zwyczajów i zasad współżycia społecznego, na potrzebę zachowania dalszych dobrych relacji międzyludzkich oraz międzysąsiedzkich.

Kontrowersje budzi kwestia nakładania na opiekunów zakazów wprowadzania psów do obiektów użyteczności publicznej, do których należą parki. Kompetencje do uregulowania tej kwestii wynikają z art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 888, 1648, 2151 ze zm.). W ramach regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy rada gminy może wprowadzić wymagania w zakresie m.in. obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe, mających na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku. Należy podkreślić, że wprowadzanie przez gminy zakazów lub ograniczeń w tym zakresie może dotyczyć jedynie wchodzenia przez psy do wydzielonych miejsc, jak np. piaskownice, jednak wprowadzenie generalnego zakazu wprowadzania psów na dane tereny jest niedopuszczalne, co wynika wprost z orzecznictwa sądów administracyjnych (Wyrok NSA z 20.06.2018 r., II OSK 3084/17; Wyrok WSA w Krakowie z 18.12.2019 r., II SA/Kr 1268/19). Przykładem może być uchwała nr 1017/XXXIX/2014 Rady Miasta Lublin z dnia 13 marca 2014 r. w sprawie wprowadzenia regulaminu korzystania z Ogrodu Saskiego w Lublinie czy uchwała Rady Miejskiej w Olkuszu z dnia 28 czerwca 2016 r. nr XIX/313/2016 w przedmiocie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Miasta i Gminy Olkusz, których przepisy zostały w tym zakresie uznane za nieważne. W związku z tym ustanowienie zakazu wyprowadzania psów na terenie parków czy osiedlowych zieleńców jest niedopuszczalne. Jeżeli już istnieje taki zakaz, to może on dotyczyć jedynie konkretnego miejsca na terenie danego parku, a ponadto powinien być uzasadniony jakąś ważną przyczyną, jak np. koniecznością ochrony drzew posadzonych w parku. Natomiast inne rozwiązanie przewidziane jest w przypadku parków narodowych. Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 pkt 16 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1098, 1718, z 2022 r. poz. 84 ze zm.) w parkach narodowych i rezerwatach przyrody zabrania się wprowadzania psów na obszary objęte ochroną ścisłą i czynną, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony, psów pasterskich wprowadzanych na obszary objęte ochroną czynną, na których plan ochrony albo zadania ochronne dopuszczają wypas oraz psów asystujących.
Próby legalizowania zakazów wprowadzania psów do parków wynikają m.in. z problemu zanieczyszczeń powodowanych przez psy. Jest to zagadnienie, które również regulowane jest przez organy uchwałodawcze konkretnych gmin, na podstawie wspomnianej już ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. W większości gmin zdecydowano się na wprowadzenia nakazu sprzątania nieczystości po psach. Na przykład w uchwale nr XVII/423/19 Rady Miasta Gdańska z dnia 28 listopada 2019 r. w sprawie Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie miasta Gdańska zobowiązano osoby utrzymujące zwierzęta domowe m.in. do natychmiastowego usuwania zanieczyszczeń spowodowanych przez zwierzęta w szczególności na klatkach schodowych, w windach lub innych pomieszczeniach wspólnego użytku, jak również chodnikach, ulicach i placach zabaw, a także na zieleńcach, w parkach i innych miejscach publicznych i umieszczania ich w pojemnikach na odpady komunalne. Zwolniono jednak z tego obowiązku osoby korzystające z psów wykorzystywanych jako zwierzęta do celów specjalnych oraz psów – opiekunów osób niepełnosprawnych, a także psów używanych do dogoterapii.
Wróćmy jeszcze do zagadnienia trzymania psów na smyczy oraz nakładania im kagańców, które także regulowane jest na poziomie przepisów uchwalanych przez rady gmin. Na terenach przeznaczonych do użytku publicznego psy należy najczęściej prowadzić na smyczy, natomiast psom należącym do ras uznawanych za agresywne oraz psom, które zachowują się agresywnie w stosunku do ludzi i innych zwierząt, należy dodatkowo nałożyć kaganiec. Na marginesie warto wskazać, że do wykazu psów uznawanych za agresywne należą zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie wykazu ras psów uznawanych za agresywne (Dz.U. 2003 nr 77 poz. 687): amerykański pit bull terrier, pies z Majorki (Perro de Presa Mallorquin), buldog amerykański, dog argentyński, pies kanaryjski (Perro de Presa Canario), tosa inu, rottweiler, akbash dog, anatolian karabash, moskiewski stróżujący i owczarek kaukaski. Zwolnienie psa ze smyczy na terenach przeznaczonych do użytku publicznego może być dozwolone na terenie ogrodzonych wybiegów dla psów lub w miejscach mało uczęszczanych przez ludzi, jednak pod warunkiem, że osoba z którą przebywa pies ma możliwość sprawowania nad nim pełnej kontroli, a w przypadku psa należącego do rasy uznawanej za agresywną oraz psa zachowującego się agresywnie w stosunku do ludzi i innych zwierząt pies ma założony kaganiec. Takie rozwiązanie przewidziane jest np. w uchwale nr XXV/672/20 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 23 lipca 2020 r. w sprawie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Wrocławia.
Sytuacja wygląda inaczej jeżeli wybierzemy się na spacer z psem do lasu, ponieważ zgodnie z art. 166 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2008, 2052, 2269, 2328 ze zm.) za puszczanie psa luzem w lesie, poza czynnościami związanymi z polowaniem, można otrzymać karę grzywny lub karę nagany.
Obowiązek trzymania psa na smyczy i sprawowania kontroli nad jego zachowaniem wiąże się również z możliwością poniesienia odpowiedzialności za wykroczenie, uregulowane w art. 77 Kodeksu wykroczeń. Za niezachowanie zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, grozi kara ograniczenia wolności, grzywny do 1000 złotych albo kara nagany. Podobne zagrożenie karą przewidziane jest przy trzymaniu zwierzęcia, które swoim zachowaniem stwarza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia człowieka.
W przypadku mieszkania w bloku właściciel psa nie powinien również bagatelizować jego szczekania. W niektórych przypadkach, jeżeli szczekanie psa jest uporczywe, a właściciel nie reaguje może narazić się na odpowiedzialność za wykroczenie z art. 51 § 1 Kodeksu wykroczeń, polegającego m.in. na zakłócaniu spokoju, porządku publicznego, spoczynku nocnego, za które można zostać ukaranym karą aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
Warto dodać, że właściciel może ponieść odpowiedzialność za zachowanie psa również na drodze cywilnej. Jest to odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta, uregulowana w przepisie art. 431 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740, 2320, z 2021 r. poz. 1509, 2459 ze z.).
Z wymienionych przepisów wykroczeniowych oraz cywilnych wynika, że właściciel powinien zdawać sobie sprawę z charakteru oraz zachowania swojego psa i na tej podstawie dostosować postępowanie z nim przy kontakcie z otoczeniem np. podczas spacerów.

Na zakończenie, należy wskazać, że nierzadko poszczególne spółdzielnie mieszkaniowe decydują się na umieszczenie w swoich regulaminach bardziej szczegółowych unormowań, dotyczących obowiązków, związanych z posiadaniem psa oraz innych zwierząt. Dla przykładu, w regulaminie porządku domowego obowiązującym w osiedlach Spółdzielni Mieszkaniowej “CZUBY” w Lublinie, który jest załącznikiem do uchwały Nr 29/15/2021 Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej „Czuby” w Lublinie z dnia 20 grudnia 2021 r., przewidziano m.in., że niedozwolone jest celowe przetrzymywanie psów na balkonach czy umożliwianie zwierzętom (kotom i psom) załatwiania potrzeb fizjologicznych na balkonach oraz przetrzymywanie i dokarmianie wszelkich zwierząt i ptaków w pomieszczeniach wspólnego użytku, w tym na korytarzach piwnicznych i klatkach schodowych. Dodatkowo wprost wskazano, że na właścicielu psa spoczywa obowiązek usuwania wszelkich zanieczyszczeń spowodowanych przez psa w miejscach przeznaczonych do publicznego (wspólnego) użytku, wśród których poza ulicami, chodnikami, parkingami i zieleńcami wymieniono również korytarze, klatki schodowe, kabiny dźwigów osobowych oraz korytarze piwniczne. Warto mieć jednak na uwadze, że regulacje tworzone przez spółdzielnie czy wspólnoty mieszkaniowe również nie mogą być sprzeczne z przepisami wyższego rzędu i przekraczać delegacji ustawowych, jak w przypadku wspomnianych zakazów wprowadzania psów do parków.

Posiadanie psa to nie tylko przyjemność, ale również duża odpowiedzialność. Jeżeli decydujemy się na przygarnięcie pupila warto zapoznać się przepisami, obowiązującymi na obszarze naszego miejsca zamieszkania. Za niezastosowanie się do obowiązków określonych w poszczególnych regulaminach można zostać bowiem ukaranym karą grzywny. Przestrzeganie tych obowiązków nie powinno być jednak wyjątkowo uciążliwe dla miłośników czworonogów.