Nieodpłatna pomoc prawna

16 grudnia 2020
Na czym polega warunkowe umorzenie postępowania?
Warunkowe umorzenie postępowania zostało skodyfikowane w Kodeksie karnym. Polega na czasowym odroczeniu wydania rozstrzygnięcia dotyczącego winy i odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa. Powyższy środek probacyjny (więcej - TUTAJ) ma na celu poddanie takiej osoby próbie.
Warunkowe umorzenie postępowania nie podlega wpisaniu do karty karnej, gdyż w świetle prawa sprawca nie jest skazany prawomocnym wyrokiem sądu. Jest to szczególnie istotne w przypadku konieczności przedstawienia zaświadczenia o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego (np. dotyczy aplikowania na niektóre stanowiska).
Założeniem warunkowego umorzenia postępowania jest odstąpienie od skazania i wymierzenia kary na okres próby, któremu poddawany jest sprawca. Zarówno czyn, jak i wina sprawcy są niekwestionowane, natomiast wymierzenie kary jest zastąpione obowiązkami o charakterze probacyjnym.
W myśl art. 66 ustawy karnej Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli:
- wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne,
- okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości,
- postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
Instytucja warunkowego umorzenia postępowania ma zastosowanie do czynów, zagrożonych karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi nie więcej niż 5 lat. Istotnym wymogiem jest również, aby na dzień orzekania w przedmiocie warunkowego umorzenia sprawca pozostawał niekarany za przestępstwo umyślne.
Sprawca, wobec którego warunkowo umorzono postępowanie, zostaje poddany próbie, która trwa od roku do lat 3 i biegnie od czasu uprawomocnienia się orzeczenia. Niewłaściwe zachowanie sprawcy w tym okresie może spowodować podjęcie postępowania karnego.
Umarzając warunkowo postępowanie sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska
o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym. Sąd nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części, a w miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę.
W okresie próby sąd może nałożyć na sprawcę również inne obowiązki np. przeproszenie pokrzywdzonego, wykonywanie ciążącego na sprawcy obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, poddanie się terapii uzależnień.
Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania można złożyć już na etapie postępowania przygotowawczego. W przypadku negatywnej oceny wniosku przez prokuraturę można złożyć go ponownie, przed sądem.
Sąd obligatoryjnie podejmie postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany. Sąd może natomiast podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny (np. uchyla się od dozoru, nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody). Dotyczy to również sytuacji, w której sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.
Po upływie okresu próby następuje okres przejściowy. Jeśli w ciągu 6 miesięcy sprawca nie popełni żadnego przestępstwa i nie będzie naruszał porządku prawnego sąd nie podejmie postępowania.